Promocje i wyprzedaże w 2023 roku mogą wyglądać zupełnie inaczej niż w poprzednich latach, ponieważ wszystko wskazuje na to, że z dniem 1 stycznia 2023 r. Polska implementuje dyrektywę Omnibus[1], która rewolucjonizuje e-commerce w Unii Europejskiej. Spośród wszystkich nowinek jakie wprowadza dyrektywa Omnibus, szczególnie dużo emocji budzi obowiązek informowania o poprzedniej cenie towaru. Na czym polega ten obowiązek? Od kiedy obowiązuje? Jak go wypełnić? Odpowiedzi na te i inne pytania poniżej.
Czy jest to konieczne?
Na wstępie wyjaśnijmy czemu ma służyć taki obowiązek. Posłużmy się przykładem „Black Friday”. Niektóre sklepy podwyższają ceny tuż przed „Black Friday”, aby obniżka cen w ramach akcji wyglądała bardziej okazale, sklep uzyskał lepszy efekt marketingowy.
Większość klientów nie śledzi zmian cen przed akcją promocyjną i dostaje jedynie informację o wielkich obniżkach. Jakkolwiek większe obniżki robią większe wrażenie, to klienci, którzy zorientują się co się stało czują się często oszukani. Praktyka ta nie podoba się także Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („UOKiK”). Prezes UOKIK już teraz uznaje ją za nieuczciwą i może nakładać kary na podmioty, które stosują taką praktykę.
Szkodliwość takich działań dostrzega także Komisja Europejska, która zaproponowała swoje rozwiązanie w dyrektywie Omnibus. Dyrektywa została uchwalona przez Radę i Parlament Unii Europejskiej, a Polska zobowiązana jest ją wdrożyć do polskiego porządku prawnego. Wszystko wskazuje na to, że nastąpi to z dniem 1 stycznia 2023 r. i od tego momentu konieczne będzie stosowanie obowiązku informowania o poprzedniej cenie.
Na czym polega obowiązek?
Zgodnie projektem ustawy w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeżeli dany towar lub dana usługa są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się informację o najniższej cenie, która obowiązywała w okresie od pierwszego dnia oferowania do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. Należy pamiętać, że najniższa cena musi uwzględniać wszelkie poprzednie obniżone ceny w danym okresie.
Typowym przykładem, kiedy trzeba będzie poinformować o poprzedniej cenie to reklama, w której ogłasza się, że cena telewizora, który dotychczas kosztował 3 000 złotych, obniżona została do 2 500 złotych.
A co ze zniżką procentową…
A jeżeli przy prezentacji produktu w sklepie internetowym informujemy, że kosztuje on „20% taniej”? W tym drugim przypadku również powstaje obowiązek poinformowania o najniższej cenie z ostatnich 30 dni. Zgodnie z wytycznymi wydanymi przez Komisję Europejską[2], wysokość obniżki powinna być ukazywana w odniesieniu do najniższej ceny z ostatnich 30 dni. Oznacza to, że jeżeli towar kosztuje obecnie 80 zł, poprzednio kosztował 160 zł, a najniższa cena w ostatnich 30 dniach to 100 zł, to obok aktualnej ceny można podać informację o obniżce w wysokości 20%, a nie o obniżce 50%.
…i sprzedażą pakietowaną?
Na etapie konsultacji projektu ustawy pojawiło się pytanie – co ze sprzedażą pakietowaną np. ofertami dwa w cenie jednego, drugi produkt 30% taniej? Chociaż nie wynika to wprost z projektowanych przepisów, zgodnie ze wspomnianymi wytycznymi, tego rodzaju oferta nie powoduje obowiązku podawania poprzedniej najniższej ceny, ponieważ nie stanowi obniżki, ale inny rodzaj praktyk promujących przewagę cenową.
W przypadku ogólnego ogłoszenia o obniżce np. „W ten weekend wszystko 20% taniej!”, nie jest konieczne podawanie informacji o poprzedniej cenie obok takiego ogłoszenia, ale wyłącznie przy poszczególnych produktach lub usługach.
Promocje w ramach klubów lojalnościowych
Także w przypadku oferty w ramach promocji spersonalizowanych i klubów lojalnościowych nie ma konieczności informowania o poprzedniej cenie. We wspomnianych powyżej wytycznych Komisji wskazano za przykład programu lojalnościowego karty rabatowe lub kupony, które uprawniają do zniżki cenowej na wszystkie produkty lub określony asortyment w dłuższych nieprzerwanych okresach, lub które umożliwiają gromadzenie punktów do wykorzystania podczas przyszłych zakupów.
Jako typowy przykład spersonalizowanych obniżek cen podano obniżki wynikające ze wcześniejszych zakupów dokonywanych przez klienta u danego sprzedawcy np. gdy klient otrzymuje przy zakupie kupon „20% taniej”, ważny podczas kolejnych zakupów dokonanych do końca danego miesiąca.
Innym przykładem są obniżki przyznawane danemu klientowi przy szczególnych okazjach, takich jak przystąpienie do programu lojalnościowego, ślub lub urodziny, a także obniżki stosowane w momencie zakupu, które nie zostały „ogłoszone” z wyprzedzeniem.
Jak przedstawić informację o poprzedniej cenie?
Sposób, w jaki należy informować o poprzedniej cenie, nie został określony w projekcie ustawy implementującej dyrektywę. Powinien on zostać dookreślony w rozporządzeniu, niestety przedstawiony na etapie prac rządowych projekt rozporządzenia nie zawiera żadnych wskazówek w tym zakresie.
Jeżeli rozporządzenie wejdzie w życie w projektowanym obecnie brzmieniu, szereg kwestii pozostanie niewyjaśnionych i dopiero praktyka organów i sądów ukształtuje sposób, w jaki opisywany obowiązek będzie należało wypełniać.
Trzeba jednak spróbować określić, jak należy taki obowiązek wypełnić.
Najprostszym rozwiązaniem wydaje się podanie obok poprzedniej i obecnej ceny także najniższej ceny z ostatnich 30 dni. Jest to rozwiązanie najbezpieczniejsze, przyjęte już przez część sklepów internetowych o międzynarodowym zasięgu.
Co, gdy obecna cena jest najniższa?
Częstokroć poprzednia i najniższa cena z ostatnich 30 dni to ta sama cena. Czy w takim wypadku konieczne jest dodawanie informacji „najniższa cena z ostatnich 30 dni”?
Może to być problematyczne, jeśli nasz sklep internetowy korzysta z gotowych rozwiązań informatycznych. Taka informacja zabiera też miejsce na stronie i obniża jej atrakcyjność. Biorąc pod uwagę kilkukrotnie wspominane już wytyczne Komisji, można zaryzykować stwierdzenie, że w opisywanym przypadku nie jest konieczne podawanie informacji, że poprzednia cena jest jednocześnie „najniższą ceną z ostatnich 30 dni”.
Wytyczne wskazują przecież, że punktem odniesienia obniżki powinna być właśnie najniższa cena z tego okresu, a jeśli poprzednia cena i najniższa cena z ostatnich 30 dni to ta sama cena, nie ma zagrożenia, że klient zostanie wprowadzony w błąd przez ogłoszenie o obniżce.
Odmiennego zdania jest jednak Prezes UOKiK, który stoi na stanowisku, że konsumenci muszą mieć wyraźną informację o tym, że jest to najniższa cena z ostatnich 30 dni, a w przeciwnym razie będą mieć wątpliwości. Prezes UOKiK podnosi również argument, że w razie kontroli problemem może być wykazanie, że poprzednia cena i najniższa cena z ostatnich 30 dni to ta sama cena. W celu uniknięcia ryzyka warto zastosować się do opinii Prezesa UOKiK, który wraz z Inspekcją Handlową będzie egzekwował wykonanie tego obowiązku.
Jak przygotować sklep internetowy do nowego obowiązku?
Przestrzeganie opisywanego obowiązku wymaga przede wszystkim wprowadzenia zmian w oprogramowaniu. W pierwszej kolejności należy zadbać o:
- Możliwość śledzenia najniższej ceny w ostatnich 30 dniach.
- Po drugie, konieczne jest zapewnienie możliwości prezentacji najniższej ceny z ostatnich 30 dni obok informacji o obniżce*.
3. W przypadku większych organizacji konieczne może być również przeszkolenie pracowników działu marketingu lub opracowanie dla nich wytycznych, aby przygotowując materiały marketingowe uwzględniali nowe wymogi prawa**.
Jakie będą sankcje za niedopełnienia obowiązku?
Obecnie projekt ustawy przewiduje, że w przypadku niedochowania opisywanego obowiązku Inspekcja Handlowa może nałożyć karę pieniężną do wysokości 20 000 złotych. W przypadku trzykrotnego naruszenia tego obowiązku w okresie 12 miesięcy, kara może sięgnąć 40 000 złotych. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględniane będą:
- stopień naruszenia obowiązku, w tym charakter, waga, skala i czas trwania takiego naruszenia;
- dotychczasowa działalność przedsiębiorcy, w tym podjęte przez niego działania w celu złagodzenia lub naprawienia szkody poniesionej przez konsumentów,
- wcześniejsze naruszenia obowiązku, przez przedsiębiorcę oraz uzyskane przez przedsiębiorcę korzyści majątkowe lub straty w związku z naruszeniem;
- wielkość obrotów i przychodu przedsiębiorcy;
- sankcje nałożone na przedsiębiorcę za to samo naruszenie w innych państwach członkowskich w sprawach transgranicznych.
Uporczywe naruszanie opisywanego obowiązku może zostać uznane przez Prezesa UOKiK za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, co grozi karą pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
Należy spodziewać się, że spełnienie opisywanego obowiązku będzie kontrolowane przez Inspekcję Handlową, która na cyklicznie sprawdza, czy informacje o cenach podawane są w sposób zgodny z prawem. Ponadto podczas prac legislacyjnych Prezes UOKiK wskazywał, że będzie aktywnie weryfikował wykonywanie tego obowiązku przez przedsiębiorców.
Podsumowanie
Kiedy polskie przepisy implementujące dyrektywę Omnibus wejdą w życie, konieczne będzie podawanie obok informacji o obniżce ceny także informacji o poprzedniej najniższej cenie towaru lub usługi w ostatnich 30 dniach. Realizacja tego obowiązku wymagać będzie zmian w oprogramowaniu sklepu internetowego, ale także zrozumienia nowego obowiązku przez osoby tworzące materiały marketingowe. Podjęcie powyższych działań powinno pozwolić na uniknięcie kar rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych.
* Jak wspomniano trudności mogą pojawić się w przypadku gotowych rozwiązań, dlatego warto skontaktować się z dostawca oprogramowania i ustalić czy, a właściwie kiedy przewiduje dokonanie zmian w oprogramowaniu mających na celu dostosowanie do nowych wymogów.
** Podobnie korzystając z usług agencji reklamowych, należy zwracać uwagę, czy w dostarczanych przez nie materiałach uwzględniono obowiązek informowania o poprzedniej cenie.
[1]. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta.
[2]. Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania art. 6a dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (2021/C 526/02).
Brak komentarzy, dodaj swój poniżej!